Amasya Deyimleri
Amasya'da bütün Türkiye'de kullanılan deyim ve atasözlerinin yanı sıra sadece bu bölgede kullanılan ifadeler de bulunmaktadır. "Hışırım çıktı" "Benden yemlen yumurtayı başkasına bırak" "Hızlı yürüsen deli, yavaş yürüsen ölü derler" "Gıcır gıcır devrilesice" bunlardan sadece bir kaçıdır.
* Yıl da azdı kul da azdı. (Kocaya kaçan kızlar için söylenir.)
* Gölden yiyo, imarette yatıyo. (Hazırı yemesini seviyor ama durumunu düzeltmek için hiç bir şey yapmıyor anlamında, tembel insanlar için kullanılır.)
* Her köyün bir soğan doğraması olur. (Genelde Anadolu'da bilinen "Her yiğidin bir yoğurt yemesi vardır" atasözüyle aynı anlamdadır.)
* Bıçağın önü de arkası da kesiyor. (Her durumda kendini haklı çıkartıyor. Herkezten destek gördüğü için kimseyi takmıyor. İnsanları hiçe sayıyor. Anlamında kullanılır.)
* Benden yemlen yumurtayı başkasına bırak. ("Karnını ben doyuruyorum, kazancını başkasına
yediriyorsun" anlamında kullanılır.)
Ali evlendi Güllü gelin oldu. (olan oldu)
Alayı çullandı. (Hepsi birden üzerime geldi)
Başı içeride. (Evine bağlı)
Bu ne biçim gayda, büyüklerde olur fayda. (Bir bilene danışmak)
Bıçağın önü de arkası da kesiyor. (Her durumda kendini haklı çıkartıyor)
Bilmeden göle düşme. (Bilmeden bir işe kalkışma)
Çalınmaz saz, tutulmaz söz. (Bidiğini okuyan)
Döklüm döşek. (dağınık)
Dereyi görmeden paça sıvamak. (Aceleci davranmak)
El eli yur el de döner yüzü yur. (Yapılan karşılıksız kalmaz)
Hışırım çıktı. (Çok yoruldum)
Hiç aşkım yok. (Hiç keyfim yok)
Horoz ötmeye kalma. (Fazla gecikme)
Kafam dalgalı. (Aklım karışık)
Kafam fenikti. (Başım döndü)
Kesüyü bekit. (Arkdan gelen suyu yönlendirmek)
Körün daşı gibi. (İhtimal verilmeyen)
Kulp takmak. (Her şeye bir kusur bulmak)
Kül haşaş oldu. (Kırılıp dağıldı)
Karnım şiş. (Canım sıkıntılı)
Kilitlendi mi çengelin. (Tutuldu mu çenen)
Kokmuşluk yapma. (Dedikodu yapma)
Lo taşı gibi yuvarlandı. (Tonbul biri yere düşünce)
Sel ağzından kütük kapmak. (Fırsatçı olmak)
Seni omzuna alınca ayakların yere değmesin. (Evlendiğin kişi seni kimseye muhtaç etmesin)
Şöyle bir kazınalım. (dertleşelim)
Beğendüğüm benden gaştı (beğenmedüğüm peşime düştü)
İki ara bir derede kalmak. (Kararsız kalmak)
İki ayağını bir pabuca sokmak. (Acele ile telaşlanmak)
İki lafın belini kırmak. (Biraz sohbet etmek)
İt ayağından paça yemiş gibi gezmek. (Çok gezenlere söylenir)
Muhtarın garısı (muhtarın yarısı)
*Yüzüne güller (af buyur)
* Muhtarın karısı muhtarın yarısı. ("Sen ne dersen de bu iş onun tarafından olacağı yerde başka karışanlar ve karar verecek olanlarda var. İş onunla bitmiyor" anlamında kullanılır.)
* Arka gelmeyince ön açılmıyo. (Aklıma bir şey gelmiyor. Gelse hepsini anlatacağım…)
* Seversen esmer sev sevdikçe bağlanır.
Pek sevme beyazı, üç günde bir kirlenir.
* Kumanın gemisi yürür, elti gemisi yürümez. (Kumanın olduğu yerde eltinin sözü geçmez.)
* Seni omuzuna alınca ayakların yere değmesin. (Evleneceğin kişi fakir olmasın. Seni hiç bir şeye muhtaç etmesin.)
* Ali evlendi Güllü gelin oldu. (Olan oldu. Herkes yerini buldu. İş işten geçti ya da herkes kenara çekildi. Olanlar bana oldu anlamında kullanılır.)
* Bu ne biçim gayda, büyüklerde olur fayda. (Bir işi yapmadan önce bir bilen büyüğe danış.)
* Gayseriluyuk. ("Okuma-yazma biliyor musunuz?" diye sorulduğunda "Kayseriliyiz." denir. Bu okuma- yazma bilmiyoruz anlamına gelir. Ayrıca "Kaç yılında doğdunuz" sorusuna da "anadan doğma yaşıyoruz" cevabı verilir)
* Hızlı yürüsen deli, yavaş yürüsen ölü derler. (Her şeye bir bahane bulunur.)
* Gezgüç. (Çok gezenlere denir.)
* Köprüden geçerken yan yana yürümüşler. (Akraba olmadıkları halde akrabasıymış gibi davranan ya da çok uzaktan da olsa akrabalığı bulunan kişiler için söylenir.)
* Hışırım çıktı. (Çok yoruldum)
* Fahridin mi?: İhtiyarladın mı?
* Tuttuğun altın olsun.
BEDDUALAR
* Elma yerken dişin gırılsın inşallah. (Şaka ile karışık da söylenir.)
* Allah sende oğlundan gızından bul. (Bana yaptıklarının cezasını gör. Ama benden değil de en sevdiğin kişiler tarafından canın yansın. Bu benim sana vereceğim karşılıktan daha çok canını acıtacaktır.)
* Gıcır gıcır devrilesice. (Ağaç kesilirken gıcır gıcır diye ses çıkartır. "Sende hayata son verirken acı çek ve inleyerek öl." Anlamında kullanılır.)
* Allah kapına kara kilitler asılsın. (Neslini devam ettirecek bir ailen olmasın, ailen bölünsün, ocağın tütmesin anlamında kullanılır.)
