Amasya Genelgesi
AMASYA GENELGESİ (21-22 Haziran 1919)
M. KemalPaşa çalışmaların bir program şekline getirilmesi gereğini görerek RaufBey ile Ali Fuat Paşa'yı Amasya'ya davet etti. Refet Bey ise daha öncegeldi. Rauf Bey ile Ali Fuat Paşa 19 Haziran'da Amasya'ya geldiler.Amasya'da buluşan dört subay, M. Kemal Paşa tarafından 18 Haziran'dahazırlanmış, hatta Trakya'ya bildirilmiş bulunan metin üzerindeçalıştılar. Refet Bey imzalamakta biraz duraksama gösterdiyse de AliFuat Paşa'nın kendisini ikna etmesi üzerine imzaladı. Böylece dört busubayın imzası ve Konya'da bulunan Ordu Müfettişi Cemal Paşa ileErzurum'da Kazım Karabekir Paşa'nın da onaylamasından sonra bu genelge21-22 Haziran 1919 tarihinde ilgililere duyuruldu. Yeni TürkDevleti'nin kuruluşu yolunda ilk önemli adım olan ve Ali Fuat Paşa'nın"Kutsal İttifak" dediği bu genelgenin başlıca noktaları şöyleydi:
M. KemalPaşa çalışmaların bir program şekline getirilmesi gereğini görerek RaufBey ile Ali Fuat Paşa'yı Amasya'ya davet etti. Refet Bey ise daha öncegeldi. Rauf Bey ile Ali Fuat Paşa 19 Haziran'da Amasya'ya geldiler.Amasya'da buluşan dört subay, M. Kemal Paşa tarafından 18 Haziran'dahazırlanmış, hatta Trakya'ya bildirilmiş bulunan metin üzerindeçalıştılar. Refet Bey imzalamakta biraz duraksama gösterdiyse de AliFuat Paşa'nın kendisini ikna etmesi üzerine imzaladı. Böylece dört busubayın imzası ve Konya'da bulunan Ordu Müfettişi Cemal Paşa ileErzurum'da Kazım Karabekir Paşa'nın da onaylamasından sonra bu genelge21-22 Haziran 1919 tarihinde ilgililere duyuruldu. Yeni TürkDevleti'nin kuruluşu yolunda ilk önemli adım olan ve Ali Fuat Paşa'nın"Kutsal İttifak" dediği bu genelgenin başlıca noktaları şöyleydi:
ALINAN KARARLAR
- Yurdun bütünlüğü, ulusun bağımsızlığı tehlikededir.
- İstanbul'daki hükümet, üzerine aldığı sorumluluğun gerekleriniyerine getirememektedir. Bu durum ulusumuzu yok olmuş gibi gösteriyor.
- Ulusun bağımsızlığını yine ulusun azim ve kararı kurtaracaktır.
- Ulusun durumunu ve davranışını gözönünde tutmak ve haklarını dilegetirip bütün dünyaya duyurmak için her türlü etkiden ve denetimdenkurtulmuş ulusal bir kurulun varlığı çok gereklidir.
- Anadolu'nun her yönden en giivenli yeri olan Sivas'ta ulusal bir kongrenin tezelden toplanması kararlaştırılmıştır.
- Bunun için bütün illerin her sancağından, halkın güveninikazanmış üç delegenin olabildiğince çabuk yetişmek üzere hemen yolaçıkarılması gerekmektedir.
- Herhangi bir kötü durumlakarşılaşılabileceği düşünülerek bu iş, ulusal bir sır gibi tutulmalı vedelegeler gereken yerlere kimliklerini gizlirerek gelmelidirler.
- Doğu illeri adına 10 Temmuz'da bir kurultay toplanacaktır. O günekadar öteki il delegeleri de Sivas'a ulaşabilirlerse ErzurumKongresi'nin üyeleri de Sivas'ta yapılacak genel toplantıya katılmaküzere yola çıkarlar.
Amasya Genelgesi Türk Ulusu'nu,ulusal bağımsızlık ve ulusal egemenlik savaşına çağıran bir ulusaluyanış alarmı idi. Türk Ulusu'nun bu çağrıya uymasının gerekçesi vekurtuluş için uygulanacak programı ve amacı belirleyen bir bildiriydi.İlk bakışta dört subayın başkaldırması şeklinde görülen bu genelge,içerdiği hükümler yönünden gerçek bir savaşın, yani "Ulusal Mücadele"nin fikrini ortaya koyuyordu. Vatanın bütünlüğünün tehlikede olduğu veulusun yok kabul edildiği belirtiliyor, bu durum karşısında ise ulusunbağımsızlığının yine ulusun azim ve kararı ile kurtulacağıaçıklanıyordu. Ancak ulusun iradesinin ortaya çıkarılabilmesi için bir"Ulusal" kurulun varlığının gerektiği, bunun için de Anadolu'nun engüvenli yeri olan Sivas'ta ulusal bir kongrenin en kısa zamandatoplanması ve bunun ulusal bir sır gibi saklanması isteniyordu. Ulusunazim ve kararı ile Anadolu'da Padişah iradesinin yerine yeni biriradenin geçmesini hazırlayacak olan bu bildiri, M. Kemal Paşa'nın"Ulusu ve orduyu durumdan haberdar etmek ve Osmanlı Padişahı vemüslümanların Halifesi'ne karşı isyan ettirmek" düşüncesinin uygulamayakonması idi. Bu bakımdan Amasya Genelgesi bir devrim bildirgesi idi.Herne kadar Padişah doğrudan hedef alınmamış ise de, Anadolu'da M. KemalPaşa'nın liderliğinde oluşan ve örgütlenen ulusal irade, yüz yıllarındini ve geleneksel Osmanlı iradesini yıkıyordu. Bir yandan düşmanişgaline karşı başlayan bu örgütleniş, diğer yönden ulusal egemenliğisağlamak için Padişah ve onun temsil ettiği değerlere karşı dayapılıyordu. Bu nedenle "Ulusal Bağımsızlık" ve "Ulusal Egemenlik" içiçe birbiriyle bütünleşmiş bir şekilde başlıyordu.
AmasyaGenelgesi Anadolu'daki bütün sivil ve askeri makamlara bildirildi.Bundan ayrı olarak M. Kemal Paşa İstanbul'da bulunan bazı önemlikişilere bu bildiri ile birlikte birer mektup yollayarak, yalnızmitingler ve gösterilerle büyük amaçların gerçekleştirilemeyeceğini,ancak ulusun bağrından doğan güce dayanılırsa kurtuluşunsağlanabileceğini, zararlı propagandaların durdurulması gerektiğini veartık "İstanbul Anadolu'ya egemen değil, bağlı olmak zorunda" olduğunubelirtti.
Amasya Genelgesi'nin gizli tutulması istenmekleberaber, bunun gizli kalması mümkün değildi. Ülkenin her yerindeSivas'da yapılacak kongreye gönderilecek üyeler seçilmeye başlandı.Anadolu'daki bu gelişmeler işgal kuvvetlerini endişeye düşürdü.İstanbul Hükümeti'ne baskı yaparak M. Kemal Paşa'nın İstanbul'agetirilmesini istediler. Zaten Padişah ve Hükümet de bu gelişmelerdenhoşnut değildi. 22 Haziran 1919'da Hükümet M. Kemal'in görevinden azliiçin karar çıkarttı ve 23 Haziran'da bu kararı bütün vilayetlerebildirdi. İstanbul Hükümeti M.Kemal Paşa'nın görevinden alındığınıbildirip, emirlerinin dinlenmemesini isterken Harbiye Nezareti de O'nunyerine Üçüncü Ordu Müfettişliği'ne Kazım Karabekir Paşa'yı atamayaçalıştı, fakat Karabekir bunu kabul etmedi. M. Kemal Paşa bu sıradaAmasya'dan ayrılmış bulunuyordu. İçişleri Bakanı Ali Kemal Bey'in bugirişimleri başarısızla sonuçlandı. M. Kemal Paşa'nın emirleriuygulanıyor, İstanbul ise çaresiz kalıyordu
- Türk inkılabının ihtilal safhası başlamıştır.
- Kurtuluş Savaşı'nın gerekçesi,amacı yöntemi belirlenmiştir.
- İlk kez milli egemenliğe dayalı bir yönetimden bahsedilmiştir.
- İstanbul Hükümeti ilk kez yok sayılmıştır.
- Türk Milleti hem İstanbul'a hem de işgalci güçlere karşı mücadeleye çağırılmıştır.
- Kurtarıcı olarak görülen padişah, hilafet, manda ve himaye düşüncesinin yerini millet ve milliyetçilik düşüncesi almıştır.
- Üstü kapalı olarak "Temsil Kurulu"'nun oluşturulmasından bahsedilmiştir.
- Mustafa Kemal padişah tarafından kendisine verilen yetkiyi halkın yararı doğrultusunda en iyi şekilde kulanmıştır.
- Direniş esasları ilk defa Amasya'da yazılı bir ilke haline getirilmiştir.
- Milletin bağımsızlığını yine milletin azim ve kararıkurtaracaktır.İlk kez ulusal egemenlikten bahsedilmiş olup; Evrenselbir maddedir.
- Cemiyetleri birleştirmek için sivas'ta bir kongre toplanma kararı alındı.
- Ordu tehris edilmeyecek Erzurum'a gelen delegeler doğrudan Sivas'a gelecekler.
"Milletin bağımsızlığını yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır"
İlkkez ulusal egemenlikten bahsedilmiş olup; Evrensel bir maddedir. Birihtilal bildirisi niteliği taşımaktadır. Mustafa Kemal Amasya Tamimi'ni9.ordu müfettişi sıfatı ile imzalamıştır.
Sivas'tabir kongre toplanacağı amasya genelgesinde belirtilmiştir(her ildenhalkın güvenini kazanmış 3 delege acil olarak Sivas'a gönderilecektiramasya belediyesi...
Amasya Tamimi’nin imzalandığı yer
SaraydüzüKışlası'nda (Kışlay-ı Hümayun) yapılmıştır. Mutasarrıf Mehmet KemalBey’in önderliğinde, Osmanlı şehzadelerinin eski sarayı yerine“Kışlay-ı Hümayun” veya diğer bir ismi ile “Saraydüzü Kışlası” 1900yılında yaptırılmıştır. 1919 yılında 5. Kafkas Fırkası’nın karargâhıolan kışla, 12 Haziran 1919’da Amasya’ya gelen Mustafa Kemal Paşa veberaberindeki askerî erkanın ikâmet yeri olmuştur. Milli mücadelenin ozor günlerinde çok önemli kararlar alınıp görüşmeler yapılmıştır. 21-22Haziran 1919 gecesi, sabaha kadar devam eden müzakereler sonundakararlaştırılan ve 9. Ordu Müfettişi Mustafa Kemal Paşa, 20. KolorduKumandanı Ali Fuat Paşa ile birlikte eski Bahriye Nazırı Hüseyin RaufBey tarafından imzalanan Amasya Tamimi’nin bütün dünyaya duyurulduğuyer olması bakımından yakın tarihimizde önemli bir mekân durumunagelmiştir.
1922’de Amasya ve çevresinde huzuru bozan Ermeni,Rum-Pontos eşkıyaları ve asker kaçaklarının faaliyetlerini ortadankaldırma görevini üstlenen Merkez Ordusu’nun karargâhı oldu. 1930yıllarından sonra önemini kaybetmiş, 1935’te kısmen, 1944 yılında datamamen yıktırılmıştır. Yerine askeri lojman, doğu bölümünde de SubayOrduevi yaptırılmıştır.
1986 yılında, isminin düşündürdüğününaksine, heyelan belirtilerinin tespiti üzerine Orduevi boşaltıldı veyıktırıldı. Türkiye Cumhuriyeti'nin doğum belgesi olarak nitelenen"Amasya Genelgesi"nin imzalandığı bu tarihi bina heyelan dolayısıylaeski yerine yapılamadığı için hatırasına binaen BahçeleriçiMahallesi'nde belirlenen müsait bir alanda yeniden inşaasınabaşlanmıştır.
Sivas'tabir kongre toplanacağı amasya genelgesinde belirtilmiştir(her ildenhalkın güvenini kazanmış 3 delege acil olarak Sivas'a gönderilecektiramasya belediyesi...
Amasya Tamimi’nin imzalandığı yer
SaraydüzüKışlası'nda (Kışlay-ı Hümayun) yapılmıştır. Mutasarrıf Mehmet KemalBey’in önderliğinde, Osmanlı şehzadelerinin eski sarayı yerine“Kışlay-ı Hümayun” veya diğer bir ismi ile “Saraydüzü Kışlası” 1900yılında yaptırılmıştır. 1919 yılında 5. Kafkas Fırkası’nın karargâhıolan kışla, 12 Haziran 1919’da Amasya’ya gelen Mustafa Kemal Paşa veberaberindeki askerî erkanın ikâmet yeri olmuştur. Milli mücadelenin ozor günlerinde çok önemli kararlar alınıp görüşmeler yapılmıştır. 21-22Haziran 1919 gecesi, sabaha kadar devam eden müzakereler sonundakararlaştırılan ve 9. Ordu Müfettişi Mustafa Kemal Paşa, 20. KolorduKumandanı Ali Fuat Paşa ile birlikte eski Bahriye Nazırı Hüseyin RaufBey tarafından imzalanan Amasya Tamimi’nin bütün dünyaya duyurulduğuyer olması bakımından yakın tarihimizde önemli bir mekân durumunagelmiştir.
1922’de Amasya ve çevresinde huzuru bozan Ermeni,Rum-Pontos eşkıyaları ve asker kaçaklarının faaliyetlerini ortadankaldırma görevini üstlenen Merkez Ordusu’nun karargâhı oldu. 1930yıllarından sonra önemini kaybetmiş, 1935’te kısmen, 1944 yılında datamamen yıktırılmıştır. Yerine askeri lojman, doğu bölümünde de SubayOrduevi yaptırılmıştır.
1986 yılında, isminin düşündürdüğününaksine, heyelan belirtilerinin tespiti üzerine Orduevi boşaltıldı veyıktırıldı. Türkiye Cumhuriyeti'nin doğum belgesi olarak nitelenen"Amasya Genelgesi"nin imzalandığı bu tarihi bina heyelan dolayısıylaeski yerine yapılamadığı için hatırasına binaen BahçeleriçiMahallesi'nde belirlenen müsait bir alanda yeniden inşaasınabaşlanmıştır.
Kaynak: Vikipedi
